Τα μπετά, τα μπάζα και οι μπετόβλακες

Η νυχτερινή οχλαγωγία είχε μόλις σβήσει και ο τελευταίος της απόηχος χόρευε στις σκιές που σιγά σιγά είχαν αρχίσει να μακραίνουν, όπως ακριβώς χορεύει ο πυθιακός καπνός πάνω από την πυρακτωμένη και ραντισμένη με τον ιδρώτα της μάντισσας μασιά. Είχα μόλις βγει από τις παρυφές του τροπικού δάσους και κατευθυνόμουν προς την παραλία, την τόσο απόκοσμη με την ξανθή της άμμο και τα αιμάτινα χρώματα που της έδινε η αυγή. Τα τεράστια τροπικά καβούρια, μετά την σκοτεινή μυσταγωγία τους, βρίσκονταν ήδη στον δρόμο της επιστροφής τους προς την υγρή αγκαλιά της θάλασσας, κροταλίζοντας τις δαγκάνες τους και τρέχοντας πλάγια με τα πάνοπλα ποδαράκια τους.

Είχα την κάμερα ανά χείρας. Οι αισθήσεις μου είχαν ενταθεί. Θα έλεγε κανείς πως είχα γίνει ένα με την παραθαλάσσια τροπική φύση που μόλις ξυπνούσε. Παρ'όλο τον φλοίσβο των κυμάτων, το κροτάλισμα των καβουριών, την μουρμούρα των αγουροξυπνημένων λεμούριων, κανένας ήχος δεν θα μου ξέφευγε, κανένα θρόισμα δεν θα με ξάφνιαζε. Ήταν εδώ. Ήμουν σίγουρος. Το ήξερα. Το ένιωθα.

Και τότε, ξαφνικά, το μάτι μου έπιασε ένα τεράστιο όγκο να αναδύεται και να ξεπροβάλλει στην ακροθαλασσιά. Ακούστηκε ένα αγκομαχητό. Ένα σούρσιμο. Ένα υπόκωφο μουγκανητό κι έπειτα μια επιλώχεια αγωνία. Είχε συμβεί, μπροστά στα μάτια μου! Κι εγώ το είχα καταγράψει!

ΚΑΤΑΦΕΡΑ ΝΑ ΠΕΤΥΧΩ ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΓΡΙΑ ΜΠΕΤΟΝΙΕΡΑ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ TSIMENTIUS TSIMENTIUS ΠΟΥ ΓΕΝΝΟΥΣΕ ΤΑ ΑΥΓΑ ΤΗΣ!!!

"Ουάου Dimos, δουλεύεις για το National Concretegraphic; Είσαι τέλειος! Έχεις και μούσια;! Αχχχ! Θέλω να κάνω τα παιδιά σου!"

Οι παραπάνω είναι κάποιες ενδεικτικές δηλώσεις από αυτές που έκαναν οι δισεκατομμύρια  (τουλάχιστον) θαυμάστριές μου αφότου μου απονεμήθηκε, χάρη στην παραπάνω φωτογραφία, το βραβείο μου ως του "Καλύτερου wildlife φωτογράφου του 21ου αιώνα". Έχω λοιπόν να δηλώσω σε όλες το εξής: κορίτσια, too late. Τα έφτιαξα με την Nicole Scherzinger (ενίοτε, και με τις υπόλοιπες Pussycat dolls). Έλα εδώ, Nicole.

Με αφήνεις για... 

ΤΙ; ΚΙ ΕΣΥ ΜΕ ΠΑΡΑΤΑΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΚΩΛΟΠΑΙΔΟΥ;!

...

Εντάξει, φτάνει πια με την πλάκα. Ας σοβαρευτούμε λίγο. Τάξη, απόψε θα έχετε την τύχη να παρακολουθήσετε διαδραστικά, δια του πληκτρολογίου ενός ειδικού του είδους, την πολυαναμενόμενη blogoδιάλεξη με τίτλο

"Τα μπετά, τα μπάζα και οι μπετόβλακες"

Επιμέλεια - παρουσίαση: Dimos

Εισαγωγικά, θα καθορίσουμε την φυσική σημασία των προαναφερθεισών εννοιών, προκειμένου να γίνει εξαρχής πλήρως αντιληπτό το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί η υποφαινόμενη παρουσίαση.

Έτσι, μετά από μακροχρόνιες παρατηρήσεις και σοβαρή επιστημονική πραγματογνωμοσύνη, προέκυψε ότι αυτό

 

είναι το λεγόμενο οπλισμένο σκυρόδεμα (γαλλιστί:  béton armé), το οποίο έχει επικρατήσει στην καθομιλουμένη να αναφέρεται ως (το) μπετό, πληθ. (τα) μπετά. Το μπετό στην συνηθισμένη του περίπτωση αποτελείται από την τσιμεντόπαστα ή πήγμα και τους οπλισμούς. Το πήγμα, στην ρευστή του μορφή, αποτελείται από τσιμέντο, νερό, άμμο, αδρανή λίθινα υλικά (χαλίκια, σκύρα κ.τ.λ.) και διάφορα χημικά πρόσθετα (πλαστικοποιητές, ρευστοποιητές, αντιπαγωτικά, ρευστά στεγανοποιητικά πολυμερή κ.ο.κ.), των οποίων οι ποιότητες, οι δοσομετρικές αναλογίες και η κοκκομετρική διαβάθμιση καθορίζονται κάθε φορά από τις εκάστοτε ανάγκες και προφανώς το κόστος. Οι οπλισμοί περιλαμβάνουν χαλύβδινα μέλη υψηλής συνάφειας, όπως ράβδους με νευρώσεις, συνδετήρες και σιγμοειδείς οπλισμούς (άγκιστρα), διαφόρων διαμέτρων και ποίκιλης διάταξης.

Όταν τελειώσει η συναρμολόγηση των οπλισμών και αφού στηθούν και τα καλούπια (ξυλότυπος), εγχύεται το ρευστό πήγμα με μεγάλη προσοχή, ενδιάμεσες παύσεις και εμβόλιμες εργασίες (π.χ. χρήση δονητών στους κόμβους υποστυλωμάτων - πεδιλοδοκών), προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομοιόμορφη εξάπλωσή του μέσα στα καλουπώματα, η αποφυγή κενών κοιλοτήτων και η πλήρης κάλυψη όλων των οπλισμών.

Με την σκλήρυνση του πήγματος και την πλήρη ενσωμάτωση των οπλισμών μέσα του, το μπετό συμπεριφέρεται πλέον σαν ένα ενιαίο σώμα και αποτελεί τον σκελετό του κτιρίου. Παρουσιάζει υψηλές αντοχές σε σύνθλιψη, αξονική, διαξονική και στρεπτική επιπόνηση, καμπτική παραμόρφωση, ακόμα κι εφελκυσμό. Αν δε τα δομικά στοιχεία είναι σωστά διατεταγμένα και πληρούνται κι άλλες προϋποθέσεις (όπως π.χ. η υψηλή περίσφιξη των υποστυλωμάτων μέσω πυκνής διάταξης των συνδετήρων), παρουσιάζει υψηλότατες αντοχές και σε βαριά κι επαναλαμβανόμενα δυναμικά φορτία, όπως ο σεισμός.

Ο σκελετός από μπετό, αν φυσικά υπολογιστεί και κατασκευαστεί σωστά και με την κατάλληλη επίβλεψη, αποτελεί τον ισχυρότερο μηχανισμό που μπορεί να έχει ένα κτίριο (μέχρι ενός ανωτάτου ορίου αριθμού ορόφων) για την απόσβεση όλων των φορτίων που μπορεί να φέρει, συμπεριλαμβανομένου του σεισμού. Μέσω της λεγόμενης εντατικής ροής, σε ένα κοινό έργο τα στατικά φορτία μεταφέρονται από τις πλάκες στις δοκούς, από τις δοκούς στα υποστυλώματα και τα τοιχεία, από αυτά στα θεμέλια και από εκεί στο έδαφος. Η απόσβεση της σεισμικής ενέργειας ακολουθεί μια διαφορετική, ιδιαίτερα περίπλοκη και βρογχοειδή συμπεριφορά, οπότε ας μην αναφερθεί εδώ. Αυτό που έχει σημασία να αναφερθεί είναι ότι τελικά, ένας από τους κρισιμότερους κρίκους της αλυσίδας είναι τα θεμέλια, καθώς αποτελούν την σύνδεση μεταξύ του υπό ένταση φορέα (οικοδόμημα) και του μέσου απόσβεσης (έδαφος). Συνεπώς, πρέπει αυτά να διαμορφωθούν με μεγάλη προσοχή, σωστό υπολογισμό και πληθωρικότητα, πάντα σε συνάρτηση με το είδος και την ποιότητα του υποκείμενου εδάφους.

Έχοντας καταρτιστεί σχετικά με την έννοια "μπετά", προχωρούμε στο δεύτερο σκέλος, στα φερόμενα  ως "μπάζα". Αυτά, λοιπόν,

είναι τα μπάζ... Ελάτε, ελάτε, είπαμε να κόψουμε τις σαχλαμάρες. Σε τελική ανάλυση, δεν φταίνε σε τίποτα τα καημένα τα πραγματικά μπάζα για να τα προσβάλλουμε έτσι. Μπάζα, είναι τα ακόλουθα.

Όπως φαίνεται από την εικόνα, τα μπάζα δεν είναι τόσο σκουπίδια, όσο προϊόν φύρας κατά την διάρκεια των χωματουργικών και λοιπών οικοδομικών εργασιών. Συνίστανται κυρίως από χώματα, αποξέσματα σκυροδέματος, ρινίσματα και κομμάτια οπλισμών, πλάκες επιστρώσεων, τούβλα, πέτρες, φυράματα μονωτικών υλικών κ.ά. Αν και δεν θα έπρεπε, είναι κοινή πρακτική το "μπάζωμα" αντί η επιχωμάτωση εκεί όπου απαιτείται για την διαμόρφωση του οικοπέδου, γιατί το κόστος είναι μικρότερο. Αυτό όμως είναι αρκετές φορές επικίνδυνο, γιατί αν στο μπαζωμένο επίπεδο πατήσει στοιχείο εξωτερικού χώρου (π.χ. πεζοδρόμιο) έχει καλώς... αν όμως εκεί μέλλεται να πατήσει κάποιο θεμέλιο, η χρήση μπάζων είναι απαγορευτική, και τούτο διότι τα μπάζα συνιστούν ένα χαλαρό και μικρής αντοχής υπόστρωμα, που  ουδεμία σχέση έχει με το ισχυρό εδαφικό, ειδικά αν το τελευταίο είναι βραχώδους σύστασης. Με άλλα λόγια, σε περίπτωση ενός, ακόμα και μέτριου, σεισμού, υπάρχει περίπτωση να βουλιάξουν τα θεμέλια και να καταρρεύσει η οικοδομή.

Για τον παραπάνω λόγο κι έχοντας υπόψη καταστροφές που προήλθαν από καταρρεύσεις κτιρίων που πατούσαν σε μπαζωμένο κι όχι επιχωματωμένο έδαφος (βλ. στον σεισμό του El Centro στο Μεξικό, το 1940), η χρήση μπάζων ως υπόστρωμα της θεμελίωσης έχει πλέον απαγορευτεί δια ροπάλου. Εν τούτοις, αρκετοί κάφροι συνεχίζουν με αυτήν την πρακτική.

Ολοκληρώνοντας με την εννοιολογική μας εμβάθυνση, αναφέρουμε τους μπετόβλακες. Οι μπετόβλακες είναι ένα συγκεκριμένο παρακλάδι του είδους "βλάκας" (homo spasarchidus malakiensis), η βλακεία των οποίων συνίσταται στο ότι εντός της κρανιακής τους κοιλότητας δεν εμπεριέχεται ένα συσσωμάτωμα από νευρικές ίνες, φαιά ουσία κι αισθητήρες (εγκέφαλος), αλλά πήγμα τσιμέντου, και μάλιστα χαμηλής ποιότητας. Οι μπετόβλακες τείνουν να εξαπλωθούν πολύ (εις βάρος των υπόλοιπων υποειδών των βλακών), μια και λόγω της σκλήρυνσης του πήγματος μέσα στις κεφάλες τους παρουσιάζουν μερικές επιπλέον ιδιότητες που τους ισχυροποιούν (βλέπε απάθεια, ισχυρογνωμοσύνη, μηδενική αίσθηση ευθύνης και αυξημένα επίπεδα σταρχιδισμού). Παρ'όλη όμως την εξάπλωσή τους, τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα μπετόβλακων εξακολουθούν να ευδοκιμούν στο Ε.Φ.Μ. (Εθνικό Φυτώριο Μπετόβλακων):

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί τους μπετόβλακες από τους κοινούς βλάκες είναι το ότι θεωρούν, επειδή είναι οι ίδιοι μπετόβλακες, ότι είναι και όλοι οι άλλοι μπετόβλακες. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένας από τους χαρακτηριστικότερους μπετόβλακες, στην πρόσφατη διαμπετοβλακική συνέντευξή του, διεκύρηξε χωρίς περιστροφές ότι αν στις επερχόμενες εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης δεν ψηφίσουμε τα κουμάσια του, θα μας οδηγήσει σε πρόωρες, εθνικές αυτήν την φορά, εκλογές. Με άλλα λόγια μας απείλησε, έχοντας κατά νου ότι αν γίνει αυτό, και παρά την εθνική καταστροφή στην οποία σκοπεύει να μας οδηγήσει, υπάρχει και πάλι η πιθανότητα να επανεκλεγεί ο ίδιος. Μάλιστα, το έχει και σίγουρο, γιατί με την μπετοβλακική λογική του σκέφτηκε ότι "σιγά μην ψηφίσουν τους προηγούμενους, τέτοιοι μπετόβλακες που ήταν... αλλά και από τους μικρούς ποιός είναι αρκετά αξιόπιστος;... άρα θα ξαναψηφίσουν εμάς, άλλωστε υπάρχουν ακόμα κάποιοι αισιόδοξοι μπετόβλακες που μας πιστεύουν".

Ας μην ξεφεύγουμε όμως, άλλωστε αυτή η διάλεξη έχει γενικό κι όχι εποχιακό χαρακτήρα. Σκεφτείτε τώρα το εξής. Έστω ότι έχουμε ένα μάτσο μπετόβλακες που σκάβουν ένα οικόπεδο με δυνατό, ανθεκτικό αλλά περιορισμένου βάθους εδαφικό υπόστρωμα, και τα υψηλής αντοχής και αξιοπιστίας χώματα της εκσκαφής τα χαρίζουν βερεσέ στους εργολάβους των διπλανών οικοπέδων. Έπειτα, πηγαίνουν στα ήδη υπάρχοντα και όρθια, ισχυρά και μεγάλης ιστορικής αξίας κτίρια και τα καταστρέφουν, τα κατεδαφίζουν, τα κομματιάζουν. Ακολούθως, τα εναπομείναντα ερείπια τα ψιλοτρίβουν και τα κάνουν μπάζα. Τελικά, στρώνουν τα μπάζα στον λάκκο που έσκαψαν προηγουμένως, και από πάνω πασχίζουν να χτίσουν μια οικοδομή, χωρίς φυσικά να έχει προηγηθεί η απαραίτητη μελέτη που θα υποδήλωνε τί είδους θα ήταν και που θα κάθονταν τα θεμέλια.

Πείτε μου, θα σταθεί αυτό το πράγμα;

Κρατώντας αυτό ως σκέψη, κάντε τον εξής παραλληλισμό: έστω ότι το οικόπεδο είναι η άμοιρη η Ψαροκώσταινα. Τα υπόλοιπα πιστεύω ότι μπορείτε θαυμάσια να τα αντιστοιχίσετε και μόνοι/ες σας. Η αντιστοίχιση μπορεί να είναι πολλαπλή. Πάντα όμως το συμπέρασμα θα είναι το ίδιο: δεν θα σταθεί το γαμημένο, δεν θα σταθεί!

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Για περεταίρω εμβάθυνση επί του θέματος, ψάξτε πρώτα στις τσέπες σας κι έπειτα στην πληγωμένη αίσθηση εθνικής εκτίμησής σας. Κι εγώ αυτό κάνω.

Υ.Γ. Μια και σας υποσχέθηκα μια interactive διάλεξη, ας κλείσουμε με ένα τραγουδάκι του αγαπητού Γιάννη Μηλιώκα.