Τα 100 ευρώ του Ελβετού τουρίστα

Σε ένα ορεινό χωριό της νότιας Πίνδου, που εσχάτως αναπτύσσεται τουριστικά, έφτασε Ελβετός τουρίστας μαζί με το γκομενάκι αναζητώντας σε παραδοσιακό ξενώνα δωμάτιο για δύο διανυκτερεύσεις. 100 ευρώ του είπε ο ξενοδόχος, και ο Ελβετός άφησε τα χρήματα στην ρεσεψιόν και ανέβηκε να δει τα δωμάτια. Αρπάζει ο ξενοδόχος το 100άρι, τρέχει στον κρεοπώλη και εξοφλεί το χρέος του για κάτι κατσικάκια που είχε παραγγείλει για τους πελάτες του τις προάλλες. Ο κρεοπώλης με το ζεστό χρήμα στα χέρια του, τρέχει στον κτηνοτρόφο για να τακτοποιήσει το δικό του χρέος. Ο τελευταίος με την σειρά του πηγαίνει στην... "κυρία" του χωριού και εξοφλεί τις δύο νύχτες που είχε περάσει "με πίστωση" τελευταία μαζί της. Βουτάει η πόρνη τα λεφτά και τρέχει αμέσως στον ξενοδόχο για να καλύψει το χρέος που εκκρεμούσε για τον τελευταίο μήνα, έχοντας χρησιμοποιήσει τα δωμάτια του ξενώνα για την δουλειά της. Πάνω στην ώρα κατεβαίνει ο Ελβετός και η ξανθιά σύντροφός του, δηλώνει απογοητευμένος από τα δωμάτια, παίρνει πίσω το 100άρι και φεύγει για άλλον προορισμό...

Πέντε πιστωτές, πέντε οφειλέτες, εκατό ευρώ σε έναν μικρό κύκλο και εν τέλει όλοι έχουν εισπράξει και όλοι έχουν ξοφλήσει... Το εξαιρετικό αυτό κειμενάκι - παράδειγμα, που περιγράφει τόσο απλά αλλά και τόσο μεστά και συγκροτημένα τον κύκλο της χρηματοπιστωτικής κίνησης, διάβασα τις προάλλες σε μια εφημερίδα, δυστυχώς δεν θυμάμαι ποιά (αν διαβαστεί αυτό το post από τον συγγραφέα του άρθρου και για κάποιο λόγο εκείνος τσινίσει που το αναπαρήγαγα εδώ, ας μου το πει λέγοντάς μου ποιός είναι και αμέσως θα του αποδώσω τα ανάλογα credits - δεν θα χαλάσουμε και τις καρδιές μας). Βλέπει κανείς ότι στην ιδανική περίπτωση που όλοι οι συντελεστές του οικονομικού κύκλου είναι συνεπείς, με την εμφάνιση του χρήματος η αγορά αμέσως κινείται και τελικά όλοι είναι ευχαριστημένοι.
Αυτό όμως είναι και το πρόβλημα. Μιλάμε πάντα για μια "ιδανική" περίπτωση. Όσοι επιχειρήσουν να προσαρμόσουν την ιστορία στα σύγχρονα και μεγάλα προβλήματα της παγκόσμιας και κυρίως της εγχώριας οικονομίας, θα χάσουν. Ο συγκεκριμένος κύκλος της ιστορίας πάντα σπάει, και σπάει στην "πόρνη"... όπου "πόρνη" βλέπε την παγκοσμιοποιημένη κερδοφορία, το τραπεζικό σύστημα και ό,τι αυτό συνεπάγεται (ακάλυπτες επιταγές, άθλιες μισθώσεις στα leasings), τα ακάλυπτα ομόλογα του Δημοσίου (από αυτά κι αν έχουμε στην Ελλάδα, και αναφέρομαι τόσο σε αυτά που έχουν το κουράγιο να αγοράσουν οι πολίτες, όσο και αυτά που εξάγουμε στους ξένους οίκους), εκείνους που "τσεπώνουν", το καπιταλιστικό σύστημα εν γένει...
Τις προάλλες βγήκα τα μεσάνυχτα σε ένα μπαράκι στην Παραλιακή και σαν σωστός seasonality - stricken dumbass προτίμησα, αντί να θαυμάσω τις χιλιάδες λικνίζουσες καλλονές που με περικύκλωναν από παντού, να παρασυρθώ σε συζήτηση - κόλαφο με την αγοροκοριτσοπαρέα που ήμουν σχετικά με τα χάλια της ελληνικής οικονομίας (αν και κρυφοκοίταζα και τις καυτές παρουσίες γύρω μου, σαν αγοράκι που είμαι κι εγώ). Προφανώς δεν παρέλειψα να αναφέρω το παραπάνω κειμενάκι σαν το γαμάτο παράδειγμα για το πώς θα έπρεπε να είναι η κίνηση μιας υγιούς οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα και για το πόσο άχρηστο και άυλο είναι τελικά αυτό το κωλόπραγμα, το χρήμα (βασικά το είπα για να κάνω κι εντύπωση και για να περάσω και για πολύ έξυπνος και ψαγμένος, να 'ούμε). Ας το ξεκαθαρίσω από την αρχή: ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ. ΟΤΑΝ ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΙΣΕΛΛΕΕΙΝΗ, ΤΟΤΕ ΔΕΝ ΜΑΣ ΣΩΖΕΙ ΤΙΠΟΤΑ. Το πιστεύω ακράδαντα. Θα μου πείτε, είναι εύκολο να το λέω όταν εγώ είμαι σε μια μεσαία κατάσταση όπου δεν το φυσάω, αλλά προφανώς δεν μου λείπει κιόλας. Συμφωνώ - άμα ήμουν άπορος και κάποιος μου έδινε ένα 500άρικο με το οποίο θα μπορούσα να ζήσω για μισό χρόνο, θα μου φαινόταν το πιο όμορφο πράγμα που είχα ποτέ αντικρίσει. Όμως το ότι έχω αρκετή άνεση ώστε να σπουδάζω χαλαρά, να βγαίνω, να έχω αμάξι και να κάθομαι εδώ χωρίς τύψεις και να γράφω, δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να αναγνωρίσω την χρήση, την κατάχρηση ή την αχρηστία ενός πράγματος. Ας κάτσουμε να σκεφτούμε λίγο τί είναι τελικά το χρήμα, πώς θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί και πώς χρησιμοποιείται τελικά.
Το χρήμα εφευρέθηκε για να εξυπηρετήσει σαν ανταλλακτικό μέσο. Καθώς ο ανθρώπινος πολιτισμός εξελισσόταν, η απευθείας ανταλλαγή αγαθών δεν μπορούσε πλέον να ακολουθήσει την πληθυσμιακή εξάπλωση, την δημιουργία νέων αναγκών, την ανακάλυψη νέων υλικών και πρώτων υλών και την κατασκευή από αυτά καινούριων συσκευών και αντικειμένων και την επαφή διαφορετικών φυλών, που η καθεμιά είχε δυναμικό και ευρύτητα προσφερόμενων αγαθών ή υπηρεσιών που κάλυπτε ένα συγκεκριμένο φάσμα. Η μόνη λύση προκειμένου τα πράγματα να μην γίνουν χαοτικά ήταν να δημιουργηθούν κοινά ή σχετικά κοινά μέτρα και σταθμά με τα οποία θα μπορούσε να εκτιμηθεί η σχετική αξία κάποιου πράγματος - ο λόγος για τον οποίο εφευρέθηκε το χρήμα. Αφού πέρασαν χιλιετίες κατά την διάρκεια των οποίων πέρασαν από τον πλανήτη αναρίθμητα διαφορετικά είδη νομισμάτων, χαρτονομισμάτων και δε συμμαζεύεται, φτάσαμε στην σημερινή εποχή που κυριαρχούν ορισμένα μόνο - το ευρώ, το αμερικάνικο δολάριο και το γεν. Αν ψήνεστε προσθέστε κι άλλα, δεν είναι εκεί το θέμα. Το θέμα είναι ότι ενώ αυτή η απλοποίηση θα έπρεπε να γίνει για να βοηθηθούν τα πράγματα και να ανακουφιστεί ο κόσμος από το καπιταλιστικό όργιο (από "ένα είδος νεοφιλελευθερισμού" για αυτούς που θέλουν να είναι πιο politically correct - εγώ πάλι καπιταλιστικό όργιο θα το λέω), ΠΡΟΦΑΝΩΣ τα πράγματα δεν κύλισαν ΚΑΘΟΛΟΥ προς αυτήν την κατεύθυνση.
Εξηγούμαι. Είμαι κατά της γαμημένης παγκοσμιοποίησης. Πιο κατά δεν γίνεται. ΑΛΛΑ, όσων αφορά το χρήμα, πιστεύω ότι η καθιέρωση λίγων νομισματικών μονάδων και γιατί όχι, ενός παγκόσμιου νομίσματος ως ενιαίου και αδιαιρέτου ανταλλακτικού μέσου, μόνο καλό θα μπορούσε να κάνει. Τέρμα πια οι παράλογες κρατήσεις από την μεταφορά από νόμισμα σε νόμισμα. Τέρμα οι διαφωνίες μεταξύ των "δυνατών" για το ποιός την έχει πιο μεγάλη. Τέρμα οι ασυμφωνίες στην απόδοση της χρηματοπιστωτικής αξίας ενός νομισματικού τύπου σε σχέση με το αποθεματικό χρυσού μιας χώρας - αυτό θα μπορεί ενδεχομένως να γίνεται με την ποσότητα που κατέχει μια ευρύτερη περιοχή ή και γιατί όχι με το συνολικό παγκόσμιο αποθεματικό. Τέρμα ο πανικός στα χρηματιστήρια, ή αν όχι τέρμα, τουλάχιστον εκτόνωσή του. Εξάλλου, είναι και θέμα φυσικής εξέλιξης. Στην Εποχή του Χαλκού κάθε περιοχή στου διαόλου την μάνα είχε δικό της διαφορετικό νόμισμα. Στην Ελληνιστική Εποχή μειώθηκαν. Στον Μεσαίωνα (παραδόξως) μειώθηκαν κι άλλο. Όλο και μειώνονταν, ώσπου φτάσαμε στην εποχή μας, όπου τα κύρια είναι δύο - τρία και εξυπηρετούν μεγάλες περιφέρειες που περιλαμβάνουν περισσότερες από μια χώρες, όπως την Ε.Ε. και τις Η.Π.Α. (ναι, καταχρηστικά αναφέρω και τις Η.Π.Α. - πιστέψτε με, είναι τόσο χαοτικές που πολλές φορές πολιτεία από πολιτεία διαφέρουν λες και βρίσκονται σε άλλες ηπείρους). Δεν είναι λοιπόν το λογικό να καταλήξουμε με ΕΝΑ νόμισμα;
Προλαβαίνοντας καμιά ντουζίνα τελειόφοιτους του Οικονομικού που θα μου την έλεγαν ότι αυτό δεν θα ήταν ποτέ βιώσιμο, ούτε καν πραγματοποιήσιμο, θα πω ότι αν και θα ήταν το ιδανικό, η εμπειρία που έχουμε ήδη με το υπάρχον χρήμα είναι πικρή. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα τελείως τραγικά γεγονότα, όπως την εκμαύλιση και βασανισμό ανυπεράσπιστων ή λιγότερο ανεπτυγμένων ομάδων πληθυσμού (οι παλιότεροι αναγνώστες του blog θα θυμούνται το άρθρο μου για την αφρικανική τραγωδία, άρθρο που μπορείτε να βρείτε εδώ) καθώς και ΚΑΘΕ ΠΟΛΕΜΟ που έχει γίνει στην ιστορία της ανθρωπότητας (και εννοώ ΚΑΘΕ πόλεμο - θρησκευτικοί πόλεμοι, επεκτατικοί πόλεμοι, πόλεμοι "τιμής", αυτές οι ταμπέλες δεν έχουν σημασία, στην τελική όλα γίνονταν και γίνονται πάντα για τα φράγκα). Αναφέρομαι και στα πιο απλά και καθημερινά πράγματα. Για παράδειγμα, σκεφτόμενοι τα δικά μας: αν και είναι γεγονός ότι αν δεν είχαμε υιοθετήσει το ευρώ η οικονομία μας θα ήταν σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι είναι τώρα (αλήθεια, ποιός χοντροκέφαλος πιστεύει ότι η πάλαι ποτέ αγαπημένη αλλά ταπεινή δραχμούλα μας θα μπορούσε να βγει ζωντανή από τις σύγχρονες εξελίξεις;), εν τούτοις βλέπουμε ότι πάμε ολοταχώς από το κακό στο χειρότερο. Το ευρώ σαν ευρώ έχει χάσει την αξία του εντός των συνόρων μας (διάολε, τα 50 λεπτά είναι 50 ΛΕΠΤΑ, ΟΧΙ 50 ΔΡΑΧΜΕΣ), δουλεύουμε πολύ και πληρωνόμαστε λίγο, χρωστάμε σαν κράτος τα πάντα παντού, τα προϊόντα μας δεν πουλιούνται, τα ομόλογά μας δεν πουλιούνται, οι ξένοι οίκοι υποτιμούν την οικονομία  μας λέγοντας ότι είμαστε έτοιμοι να πτωχεύσουμε, δυστυχώς ΕΙΜΑΣΤΕ έτοιμοι να πτωχεύσουμε και δεν ξέρω κι εγώ τί άλλο. Ακόμα και οι όποιες πιθανότητες εξόδου από αυτήν την κρίση είναι ζοφερές, αφού ή θα πρέπει να επιβληθούν βαρύτατοι φόροι (πόσους ακόμα να αντέξει ο ταλαίπωρος Έλληνας μεσαίου ή χαμηλού εισοδήματος;) ή θα πρέπει να πτωχεύσουμε όντως και να μας δανείσουν ξένες οικονομίες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με προφανώς τόσο δυσβάσταχτους όρους που η αποπληρωμή από μέρους μας δεν θα ολοκληρωθεί πριν βγάλουν γένια τα τρισέγγονά μου.
Πώς φτάσαμε λοιπόν εδώ; Οι προϋποθέσεις για μια ισχυρή και αναπτυσσόμενη οικονομία ήταν ιδανικές. Κι όμως είμαστε στο χείλος του γκρεμού. Η απάντηση σχετίζεται με αυτό που αναφέρθηκε πρωθύστερα: ήταν κάκιστη η διαχείριση του πλούτου που είχαμε ή μας έδωσαν. Πού πήγαν όλα τα κονδύλια που πήραμε από την Ε.Ε.; Σε τσέπες ποιών καριόληδων χάθηκαν; Και δεν μιλάω μόνο για την προηγούμενη κυβέρνηση του βόθρου, η λαμογιοϊστορία αυτή με το τσέπωμα επιχορηγήσεων και βοηθητικών χρηματικών ποσών αρχίζει από πολύύύύύ παλιά (θυμάστε τα πακέτα Ντελόρ; Ε;). Και τα λεφτά των φορολογούμενων; Γενικά το χρήμα που έρχεται και φεύγει από την Ελλάδα; ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΜΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΓΑΜΩΤΟ; ΧΑΝΕΤΑΙ; ΠΕΤΑΕΙ; ΒΓΑΖΕΙ ΠΟΔΑΡΑΚΙΑ ΚΑΙ ΤΡΕΧΕΙ; ΑΠΑΙΤΩ ΤΩΡΑ ΝΑ ΜΑΘΩ ΠΟΥ ΣΤΟΝ ΔΙΑΟΛΟ ΠΑΕΙ ΟΛΟ ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΠΟΥ ΒΓΑΖΩ Ή ΘΑ ΒΓΑΖΩ ΕΓΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΣΕΠΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΟΡΘΟΠΟΔΗΣΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΟΡΑΣ. Ρε φίλε, είμαστε φοβεροί εμείς οι Έλληνες. Η παγκόσμια κρίση, κακά τα ψέματα, πέρασε από την Ελλάδα και δεν άγγιξε ιδιαίτερα, εξαιρώντας τον τομέα των κατασκευών που πονάει ιδιαίτερα και εμάς τους Μηχανικούς. Μας επηρέασε βέβαια, αλλά για να πούμε την αλήθεια δεν μας έκανε την ζημιά που έκανε π.χ. στην Ισλανδία, ίσως γιατί δεν έχουμε δικές μας βαριές βιομηχανικές παραγωγικές μονάδες. ΠΑΡ'ΟΛ'ΑΥΤΑ, ΚΑΤΑΦΕΡΑΜΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΜΙΑ ΔΙΚΗ ΜΑΣ, ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΡΕΚΟΡ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ΣΤΟ ΑΘΛΗΜΑ ΠΟΥ ΔΙΑΠΡΕΠΟΥΝ ΕΠΙ ΣΕΙΡΑ ΕΤΩΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑΝΤΗΔΕΣ: ΣΤΟ ΤΣΕΠΩΜΑ! Είναι λογικό λοιπόν το ότι είμαστε τώρα στον πάτο, την στιγμή που άλλα κράτη, βαριά χτυπημένα από την παγκόσμια κρίση, αρχίζουν ήδη να παίρνουν τα πάνω τους.
Σωστή διαχείριση. Σωστή διαχείριση. Σωστή διαχείριση. Και πάλι σωστή διαχείριση. Όταν αυτή λείπει, ούτε διεθνή μέτρα όπως η προαναφερθείσα εγκαθίδρυση παγκόσμιου νομίσματος δεν σώζoυν την κατάσταση. Είναι απλά τα πράγματα που να πάρει η ευχή. Δανείζομαι τώρα, χρωστάω αύριο. Κλέβω τώρα, αιχμαλωτίζομαι μετά. Παίρνω λεφτά για να κάνω κάτι αλλά αντ'αυτού τα τσεπώνω, και κάποια στιγμή έρχεται κάποιος να μου τραβήξει δυνατά το αυτάκι και να με ρωτήσει τι στο καλό έκανα με τα χρήματα που πήρα. Έτσι είναι, καλώς ή κακώς. 1 + 1 = 2.
Γιατί γίνονται όλα αυτά; Γιατί στους πολυπλοκότατους οικονομικούς κύκλους του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος, που δεν αποτελούν παρά μια μεγαλοποιημένη και διεστραμμένη εκδοχή του κύκλου στην ιστοριούλα στην αρχή της ανάρτησης, υπάρχουν πολλές "πουτάνες" που θα την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια, σπάζοντας τον κύκλο. Τί είναι το χρήμα; Ένα τίποτα, αέρας είναι. Γυρνάει, γυρνάει, γυρνάει, επιστρέφει ή δεν επιστρέφει στα ίδια άτομα και κλωθογυρίζει. Αλλά έτσι όπως είναι ο κόσμος σήμερα, αυτό είναι και εκείνο που ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ, ως μέσο ανταλλαγής. Να γυρνάει. Πράγμα που δεν μπορεί να γίνει όταν ο κύκλος σπάει. Αλλά ακόμα και αν αυτό είναι αναπόφευκτο, να υπάρχει και κάποιο μέτρο γαμώ το φελέκι μου. Κάποια αξιοπρέπεια. Κάποια τσίπα. Κλέψε, αλλά μην μας πηδάς κιόλας!
Αλλά τί να λέμε τώρα. Στην Ελλάδα, οι "πουτάνες" είναι πλέον πάρα πολλές. Και δεν μιλάω για τις πόρνες κατά επάγγελμα. Εκείνες κάνουν την δουλειά τους, ασφαλίζονται, αγωνίζονται, τα φέρνουν βόλτα στην καθημερινή τους ζωή, πονούν και υποφέρουν και συντηρούν οικογένειες. Μιλάω για τις άλλες "πουτάνες", εκείνες που είναι κατά συνήθεια. Που τα αρπάζουν. Που μας δουλεύουν. Εκείνες που ελπίζουμε επί ματαίω τόσα χρόνια ότι θα σταματήσουν πλέον να μας εκμεταλλεύονται και που οι λίγες φωτεινές και αξιόλογες εξαιρέσεις δεν αρκούν δυστυχώς να σώσουν το γενικό σύνολο. Δεν καταλάβατε ακόμα για ποιές μιλάω; Θα σας δώσω ένα hint: είναι 300 στον αριθμό.